Қазақстан президентінің бастамасымен елімізде «Жайлы мектеп» ауқымды ұлттық жобасы жүзеге асырылуда. Ол апатты мектептерді жоюға, үш ауысымда оқыту және оқушылар орнының тапшылығы мәселелерін шешуге бағытталған. Дегенмен, жобада Абай облысы Кәсіпкерлер палатасы «Самұрық-Қазына құрылыс» АҚ-мен бірлесіп анықтаған бірқатар мәселелер бар.

Ұлттық жоба аясында 2025 жылдың соңына дейін Қазақстан бойынша 369 заманауи мектеп салынады. Бұл бір ауысымда 370 мың жаңа студенттік орынды құруға мүмкіндік береді. Жоба жұмысына 2,3 трлн теңге мемлекет қаржысы бөлінді. 369 мектептің 163 білім нысаны немесе 44 пайызы ауылдық жерлерде салынады. Ыңғайлы мектептерді жобалау және салу жөніндегі бірыңғай дирекциясы – «Самұрық-Қазына құрылыс» АҚ.

Айта кетерлік жайт, жайлы мектептер салуда Қазақстанда жасалған материалдар басымды түрде пайдаланылады. Ал заманауи оқу орындарын арнайы жиһаздармен тек отандық тауар өндірушілер қамтамасыз етеді. Бұл қазақстандық бизнестің дамуына үлкен көмек.

Отандық тауар өндіруші Ирина Шестакова Семей қаласындағы «Crocus» жиһаз фабрикасының иесі және «Жайлы мектеп» ұлттық жобасының қатысушысы. Фабрика жиһаздың барлық түрін шығарады. Зауыт иесі Абай облысы Кәсіпкерлер палатасының баспасөз хатшысына жоба бойынша жүріп жатқан жұмыс жайлы айтып берді.

«Біз «Жайлы мектеп» жобасы аясында жұмысты бастадық, қазір ол толық өндірісті іске қосу сатысында, дайындық қызу жүріп жатыр. Біздің компания 22 жыл жұмыс атқарады, бұл уақыт ішінде біз ешқашан мерзімінен немесе жеткізілімінен қателескен емеспіз. Бізде 50-ден астам адам жұмыс істейді», – дейді Ирина Шестакова.

Кәсіпкер жиһаз өндірісінде сапаға басты назар аударылатынын атап өтті.

«Біз жобаға байыппен қарадық, өндіріс үздіксіз әрі жылдам болуы үшін бірқатар жұмысты қайта құрылымдадық. Бұл кезеңде біз жиһазды жаңа материалдармен іске қосамыз. Жұмсақ жиһаз жасау үшін біз төзімді, студенттерге ыңғайсыздық тудырмайтын жоғары сапалы матаны қолданамыз, баланың психикалық жағдайына жақсы әсер ететін түстерді таңдауға ерекше назар аударылды. Біз көрмелерге барып, жиһаз өндірісінің сәніндегі жаңа трендтерді зерттейміз, заман ағымына ілесуге тырысамыз. Біз жобамен одан әрі бірлесіп жұмыс атқаруға ниеттіміз!» – деп бөлісті Ирина Шестакова.

Ұлттық жоба – қазақстандық бизнес үшін қуатты серпін. Идеяға сәйкес, оны жүзеге асырғаннан кейін кәсіпорындардың өндірістік қуаты айтарлықтай артады, оның үстіне шетелдіктермен сапасы жағынан ғана емес, бағасы жағынан да бәсекеге түсе алатын жаңа зауыттар ашылады. Бұл жаңа жұмыс орындарының ашылуына және еліміздің экономикасының нығаюына әкеледі.

Десек те, Абай облысы Кәсіпкерлер палатасы «Самұрық-Қазына Құрылыс» АҚ-мен бірлесіп анықтаған бірқатар мәселелер бар. Олардың бірі жабдықтардың нақты құнының республикалық сметалық нормативтік базада бекітілген бағадан асып түсуі болып табылады.

«Бұл бірнеше факторларға байланысты. Біріншіден, ағымдағы бағалар әрқашан нарықтық шындықты көрсете бермейді, әсіресе инфляция және шикізат бағасының ауытқуы жағдайында. Екіншіден, ұлттық жоба аясындағы белсенді құрылыс жұмыстарының нәтижесінде жабдықтарға сұраныстың артуына байланысты өндірушілер бағаны көтеруде. Бұл мердігерлер үшін күтпеген шығындарға алып келеді, бұл жоба бюджетіне қысым жасайды және оның іске асыру мерзіміне әсер етуі мүмкін», – деп түсіндірді Абай облысының Кәсіпкерлер палатасының саланы дамыту және жобаларды қолдау бөлімінің басшысы Рахмет Адамбаев.

Мәселен, Аягөз қаласындағы 600 орындық жайлы мектепте сметалық құны 34 млн теңгеге сәйкес блок-модульдік қазандық салу жоспарлануда. Бүгінде отандық кәсіпорындардан екі коммерциялық ұсыныс түсіп жатыр. Баға екі есе жоғары – бір компанияда 65 миллион теңгені, екіншісінде 78 миллион теңгені құрайды.

Екінші мәселе – қазақстандық қамтудың 80 пайызға жетуін қамтамасыз етудің мүмкін еместігіне қатысты.

«Тәжірибеде жобада көрсетілген көптеген материалдар мен құрал-жабдықтардың не елімізде өндірілмейтіні, не қажетті техникалық сипаттамаларға сәйкес келмейтіні белгілі болды. Бұл тұтынушыларды құрал-жабдықтарды шетелден сатып алуға мәжбүр етеді, мәселе қосымша шығындарға әкеліп, жеткізу уақытын ұзартады. Оның үстіне, бұл логистикалық қиындықтарды тудырады. Бұл мәселені шешу үшін инвестиция мен технологияларды тарта отырып, отандық өндірісті дамыту қажет», – деді Рахмет Адамбаев.

Үшінші мәселе, Абай облысының Кәсіпкерлер палатасының өкілінің айтуынша, Қазақстан Республикасындағы зауыттардың өндірістік қуаттылығының құрал-жабдықтарға деген жоғарылап келе жатқан сұранысқа сай келмеуімен байланысты. Ұлттық жоба аясында қалыптасқан құрылыстың орасан зор көлемін ескерсек, зауыттар келіп түсетін тапсырыс көлемін уақытында орындай алмайды. Бұл жобаны жүзеге асырудың кешігуіне әкеледі.

Бұл мәселені шешу үшін «Самұрық-Қазына Құрылыс» АҚ өндірістік қуаттарды кәсіпорындарды жаңғырту және жаңаларын салу арқылы арттыру шараларын ұсынады.

Рахмет Адамбаев атап өткендей, бұл мәселелердің барлығын шешуге болады, ол үшін тек уақыт қажет.